Δύο κατηγορίες Πλάνης.
Αυτά
είναι απαραίτητο να λεχθούν για να τοποθετήσουμε το πρόβλημα της ανθρώπινης
Πλάνης στην ορθή του προοπτική. Η Πλάνη, το Λάθος, δεν ανήκει μόνο στην
καθαρά γνωσιολογική σφαίρα οπως πιστεύουν μερικοί. Έκτος άπο την αθέλητη,
την περιπτωσιακή, την δυσάρεστη Πλάνη, υπάρχει καί ή ηθελημένη, ή μονιμη, ή
εύάρεστη Πλάνη. Ή πρώτη, ανάγεται στη σφαίρα της λογικής, ή δεύτερη στη
σφαίρα του συναισθήματος. `Η πρώτη Πλάνη μπορεί να θεραπευθεί με την
άνάπτυξι των κανονων της Λογικής καί, μέσα στα πλαίσια της επιστημονικής
ερευνάς, με την παρατήρησι της εμπειρίας καί με το πείραμα. Αρκεί να «δω»
για να καταλάβω το λάθος μου. `Η δεύτερη ομως Πλάνη, συνηθέστατα, δεν
θεραπεύεται με τίποτε. Ουτε οί κανονες της Λογικής, οΰτε ή εμπειρική
παρατήρησι, οΰτε το πείραμα είναι δυνατον να την απαλείψουν. 'Εδώ ισχύει το
«ου με πείσεις καν με πείσεις». Είναι ή Πλάνη της ηδονικής Αυταπάτης. Σ’
αυτή την δεύτερη κατηγορία Πλάνης, ή οποία βρίσκεται στα θεμέλια του
ανθρώπινου ψυχισμού, κατατάσσεται ό φανατισμος, αδιάφορο αν έχει μορφή πολιτική
ή θρησκευτική. Ό φανατισμος, στην οποιαδήποτε τυχόν μορφή του αυτή, έχει
κοινή, αναγκαία, προέλευσι. Σέ τελευταίαν άνάλυσι ανάγεται σε ολα τα θέματα
πού εχουν σχέσι με τον `Ερωτα καί το Μίσος (φιλοτης καί κοτος θα ελεγεν ο
'Εμπεδοκλής με τον τροπο του), δηλαδή σε ανθρώπινα συναισθήματα πού
αναφέρονται αντιστοίχως στην πλήρωσι ή στην μή-πλήρωσι του 'Εγώ, στο βασικο
εκείνο στοιχείο Ικανοποιήσεως του Amour de soi.
Ό
Ρουσσώ υποστηρίζει οτι ο ανθρωπος στην φυσική του κατάστασι ζεΐ μεμονωμένος
καί ανεξάρτητος άπο την «σχέσι» του με αλλους ανθρώπους. ' Ως εκ τούτου,
λέγει, είναι ευτυχής διοτι δεν έχει ανταγωνιστή στην Ικανοποίηση του 'Εγώ.
Μονον όταν αναγκάζεται, «άργοτερα», να προσαρμοστεί σε κοινωνική συμβίωσι,
ή άντιπαράταξι με τον «αλλον» μετατρέπει τον Amour de soi σε Amour Propre, δηλ., στο «φιλότιμο» πού του
επιβάλλει τον αγώνα, την πάλη, την αντιπαραθεσι με τον «αλλον» καί, ως εκ
τούτου, δημιουργεί την δυστυχία του. (Ό Sartre συναινεί στην σκέψι του Ρουσσώ οταν διατυπώνει το περίφημο επίγραμμα «Ή
Κολασις είναι ο `Αλλος»). 'Αλλά είναι φανερο οτι αυτή ή εξεργασία του
μετασχηματισμού, πού ο Ρουσσώ αφήνει ανεξήγητη, έχει την ρίζα της στην
φυσική κατάστασι του άνθρωπου. Δηλαδή, στην πλήρωσι καί Ικανο-ποίησι του
'Εγώ, ανεξάρτητα τελείως άπο την οποιαδήποτε μορφή πού μπορεί να πάρει
εκάστοτε ή αντιπαραθεσι. Οί «μορφές» δεν είναι παρά, απλώς, άλλο-τροπίες
μιας κοινής ουσίας. Ποια είναι λοιπον ή πληροτης του 'Εγώ για την οποίαν ο
ανθρωπος, ακολουθώντας την φύσι του, είναι Ικανός να θυσιάσει την αλήθεια
καί να καταφύγει στην ηθελημένη, τη μόνιμη, Πλάνη πού του προσφέρει το
συναίσθημα της ηδονής; Μέσα σ'.αυτόν τον κύκλο των σκέψεων θα αναζητήσουμε
την έξήγησι για την αποτελεσματικότητα της Προπαγάνδας και θα βρούμε τίς A Priori αρχές που
καθιστούν την Προπαγάνδα δυνατή.
<<<< Προηγουμενη ΣΕΛΙΔΑ 4 Επομενη >>>>
|
|
του N. A. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
|
|
ΔΙΔΑΚΤΩΡ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΕΥΗΣ
|
|