Το
απατηλό Σύμβολο
Απο τίς
προηγούμενες σκέψεις έχει γίνει κατανοητο γιατί ή γνώσι του 'Απολύτου καί
της Αλήθειας (με κεφαλαίο Α) είναι οπωσδήποτε ανέφικτη για το
ανθρώπινο Λογικο. Εδώ, ή διχοτομησι σε Λογο καί Συναίσθημα (στην δυαρχία Λογικο-Καρδιά
του Πασκάλ), δείχνει ακριβώς την διττή ύποστασι του ανθρώπου. Ή πορεία προς
το Απειρο, ό θεμελιώδης ποθος του ανθρώπου, θα επιτευχθεί με την Ηθική, με
την Τέχνη, με τον Ερωτα καί την θρησκεία —τομείς πού βρίσκονται έξω καί
πέραν άπο τίς δυνατοτητες καί εξεργασίες του Λογικού, ως προς το συναίσθημα
πού προκαλούν. Εφ’ οσον όμως οί τομείς αυτοί παίρνουν αναγκαστικά «μορφή»
μέσω της εξεργασίας της Νοήσεως (Χώρος, Χρόνος, Κατηγορίες), τοτε το
«αντικείμενο» τους θα είναι πάντοτε ενα Σύμβολο, καί το Σύμβολο αύτο μπορεί
να είναι οτιδήποτε. Αύτος ο τομεύς των Συμβολων είναι ή Χώρα των θαυμάτων
της Προπαγάνδας. Το οτι αύτο είναι ακριβώς μία άναποφευκτη Μοίρα για τον
ανθρωπο, αποδεικνύεται άπο το γεγονος οτι ή Προπαγάνδα υπάρχει καί είδαμε
στα προηγούμενα πώς τούτο είναι δυνατον! Ή ανθρώπινη Ιστορία, οχι μονο ως
προς το περιεχομενο της αλλά καί ως προς την εκφρασι αυτού του περιεχομένου
είναι μία σειρά επεισοδίων της άναποφευκτης ανθρώπινης Μοίρας —της
διαλεκτικής του Απείρου καί του Πέρατος με το παιχνίδι των Συμβολων!
Υπάρχει λοιπον μία μονιμη, βασική, κοσμογονική ανθρώπινη Αυταπάτη. Αυτή
είναι ή φυσική κατάστασι του ανθρώπου. Καί θα πρέπει να τονίσουμε κάτι
αλλο: οτι αυτή ακριβώς ή φύσις του ανθρώπου προηγείται της Λογικής,
αναφέρεται στο Είναι, κ’ έτσι πάντοτε κυριαρχεί. Γι’ αύτο, oπως λέγεται, ή
Προπαγάνδα έχει άπήχησι στην μάζα, επιζητεί τον «κατώτερο κοινο πνευματικο
παρονομαστή». Διοτι, ο άνθρωπος δεν είναι «ζώον λογικον». 'Ο άνθρωπος εγινε
ζώον λογικον. Ή Προπαγάνδα, έχοντας άπήχησι στη μάζα, εχει άπήχησι στον
πρωτογονο, προλογικο, άνθρωπο —δηλαδή στον άνθρωπο τον «γνήσιο», έτσι όπως
βγήκε από το εργαστήρι της φύσεως. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο των σκέψεων θα
τοποθετήσουμε την φράσι του Descartes ότι ο ανθρωπος έχει πρώτα έπίγνωσι του Απείρου καί υστέρα γνώσι του
πεπερασμένου. Καί μ' αυτό, επίσης, θα δώσουμε δίκαιο στον Ρουσσώ, ο οποίος
υποστηρίζει ότι ή άνάπτυξι του Λογικού είναι μεταγενέστερη καί δεν
απαντάται στον ανθρωπο της φύσεως. Καί εκεί, ακόμη, θα πλησιάσουμε με
περισσότερη κατανόησι τα πορίσματα του Λεβύ-Μπρύλ ό όποιος έμίλησε για το
«προλογικο» στάδιο του πρωτογόνου, στον όποιον οί εξεργασίες της λογικής
καί ίδίως ό Νόμος της Ταυτότητος καί της Αντιφάσεως (πού εξαρτώνται από την
κατηγορία του Πέρατος) βρίσκονται ακόμη σε πλήρη σύγχυσι. Στήν εξέλιξη
αυτής της σφαίρας θα τοποθετήσουμε ακόμη καί την άκρως σημαντική κίνησι του
ρομαντισμού πού άρχισε περί το τέλος του 18ου αΐώνος καί έσήμανε την
άποθέωσι του Μεταφυσικού Ενστίκτου. Κατ' αυτήν, ή ζωή είναι μόνον ένα
παιχνίδι της φαντασίας, της ηθελημένης Πλάνης, της ηδονικής Αυταπάτης πού
διέπει ή νοσταλγία του Απείρου. Γι’ αυτό καί ό Σίλλερ γράφει οτι ό άνθρωπος
δεν είναι ποτέ τόσο άνθρωπος παρά μονον οταν «παίζει». Μέσα σ' αυτά τα
πλαίσια του εμφύτου ρομαντισμού δεν θα έδίσταζα να κατατάξω την άπήχησι πού
έχει στην ψυχή των νέων ή ουτοπία του μαρξισμού.
<<<< Προηγουμενη ΣΕΛΙΔΑ-14 Επομενη >>>>
|
|
του N. A. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
|
|
ΔΙΔΑΚΤΩΡ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΕΥΗΣ
|
|